Bir gün doğumu öyküsü: Nemrut

Adının birçok ölmeden evvel yapılacaklar listesinde yer aldığını gördüğümüz Nemrut sadece Türkiye’de değil dünyada da gün doğumunu izleyebileceğiniz en hoş noktalardan biri olarak karşımıza çıkıyor.

Son devirlerde Göbeklitepe ile başlayan ilgi, Netflix yapımı Atiye (The Gift) adlı dizi ile devam ediyor. Göbeklitepe ve Nemrut’a uzanan hikayenin işlendiği dizi, bölgenin tanıtımına yüksek bir katkı sağladı.

Brandlifemag.com müellifi Cengiz Selçuk, Nemrut’ta güneşin doğuşunu Taş Hükümdarlar ve İlahlar ile birlikte nasıl izlediğini, Nemrut Dağı serüvenini tüm ayrıntılarıyla anlatıyor. 

2150 metre, yani Nemrut Dağı’nın tepesine çıkmak için kat edilmesi gereken yükseklik. Rehberimizin güneşin doğuş saatini 5:30 olarak belirtmesi ile gece 2:30’da uyanıp otelimizin önündeki servis aracına yönelerek seyahatimize başlıyoruz.

Adıyaman’dan doruğa olan uzaklığın 83 km olduğunu ve seyahatimizin 1 saat 30 dakika süreceğini öğreniyoruz. Doruğa ulaşmadan evvel birinci durak Nemrut Dağ Hizmet Bölgesi oluyor. Buradaki aktarma noktasındaki kısa bir çay molası veriyoruz. Hizmet bölgesi dağın tepesine yakın bir bölgede konukların gereksinimlerini karşılamak üzere kurulmuş. Gece olduğu ve tepe çok soğuk olduğu için hizmet bölgesinden battaniye kiralayıp buradaki servis araçları ile doruğa en yakın noktaya yöneliyoruz.

Sabah 5:00 üzere Nemrut Heykelleri önündeki sunakta yüzümüzü güneşe karşı dönüyoruz. Herkes hayatlarında tahminen de birinci kere yaşayacakları bu anı ölümsüzleştirmek istercesine soğukta güç tutulan telefonları ile fotoğraf çekiyor. Hatta o an bir alkış tufanı eşliğinde bir evlilik teklifine de şahit olduk. 2150 metrede gün doğumuna denk gelen bir evlilik teklifini unutulmak sanırım kolay olmasa gerek.

Güneş gözlerimizi kısmaya başlamadan tesirini arttıran rüzgâr herkesi birbirine yakınlaştırmaya yetmişti. Lakin güneşin doğuşunu görmemiz ile rüzgâr tesirini yitirmeye başladı. Ardımızı döndüğümüzde heykellerin üzerine birinci ışınlar düşmüştü bile. Dorukta yerlerini alan herkes bu anı bir kareye sığdırmak istercesine birbirleri ile yarışıyordu.

Güneşle sırasıyla aydınlanan Nemrut Heykellerinin yer aldığı tümülüsün kıssası de gizemli ipuçlarını oraya çıkıyordu. Heykeller sırası ile en solda Aslan ve Kartal, çabucak yanında Kommagene Hükümdarı Antiochus, Annesi Leodike Tyche, Yunan mitolojisinde 12 Olimpos Tanrısı’ndan Baştanrı Zeus, Zeus’un oğlu sanat İlahı Apollon, Herakles (Herkül) ve tekrar Kartal ve Aslan olarak dizilmişler.

Burada Kommagene Krallığı’ndan bahsetmekte yarar var. Kral Antiochus ömrü boyunca hem babasının doğu ve batı ortasındaki istikrarlı siyasetini sürdürmüş, hem de kendini tanrılaştırmıştır. Nemrut’u “Tanrıların yurdu” manasına gelen heykellerle süsleyen kral, kendisini ilahlar ile muahede yaparken gösteren kabartmalar da yaptırmıştır. Aslan ve Kartal simgeleri Pers inancına ilişkin simgelerken, Zeus, Apollon ve Herakles Yunan mitolojisini simgeleyen ögelerdir. Bu sayede hem doğudan hem batından gelen tehlikelere karşı krallığını müdafaayı amaçlamıştır.

Kommagene Krallığı MÖ 163 ile MS 72 yılları ortasında karar sürmüştür. Adıyaman, Kahramanmaraş ve Gaziantep vilayetlerini içine alan bir coğrafyada karar süren krallık, en parlak devrini üstte bahsettiğim Antiochus vaktinde yaşamıştır. Gen topluluğu manasına gelen Kommagene Krallığı’ndan günümüze ulaşan en değerli miras ise Nemrut Dağı Tümülüsü’dür. Başşehri Atatürk Barajı’nın suları altında kalan Samosata’dır. 1986 yılında UNSECO tarafından müdafaaya alınmasıyla daima merak uyandıran bir yer haline gelmiştir Nemrut.

Nemrut’u dünyaya tanıtan birinci gelişme, hürmet ile andığımız fotoğrafçı Ara Güler’in 1960 yılında bölgeyi fotoğraflaması olmuştur. Tıpkı Nemrut üzere kayıp kent Afrodisias’ı da dünyaya birinci tanıtan kişi Orta Güler’dir.

Biraz da Tümülüs’ün yapısından bahsedelim. Güneşin doğuşunun izlendiği doğu terası üzere, doruğun 180 derece batısında da batı terası bulunur. Tıpkı sırayla birebir heykeller burada da sıralanır. Doğu terasında anma merasimlerinin yapıldığı sunak bulunmaktadır. 2000 sene öncesine dayanan bu anıtta yer alan ve tahtlarında şurası oturan heykellerin her birinin tartısı 7 tonu bulmaktadır. Nasıl yapıldığına dair bir ipucu bulunmayan anıtta Kommagene Kralları’na ilişkin mezar odaları olduğu bilinir. Mezar odalarının üstü çakıl taşları örtülüdür ve mezar odalarını korumak için içine girilmemiştir. İlerleyen periyodun ne getireceğini bilemeyiz lakin bu gizem ve hoşluk sürdükçe buranın daima gündemde kalacağına eminim. Siz de kesinlikle en kısa vakitte ülkemizdeki bu değerli hazineyi görerek bu tecrübesi yaşayın.

Yazımı Antiochus’un kelamları ile bitireyim: “”Ata hükümdarlığını devraldığım vakit, dindarlığımın bir sonucu olarak, tahtıma bağlı krallığı tüm ilahların ortak yurdu yaptım. Vaktin akışı içinde her kim, bu kanunu ve bize ibadeti korur ve sürdürürse, benim hayır dualarımla anılacaktır. Tüm merhum atalar ve ilahlar ondan razı olsun. Her kim ki, bu nizamın kutsal geçerliliğini bozar ya da ziyan verir, ya da gerçek manasını değiştirmeye yeltenirse, yalnız kendisi değil, birebir vakitte tüm soyu merhum cetlerimin ve rablerin hışmına uğrasın”.

Antiochus ölmeden önce “Öyle bir yer yapacağım ki vefatımdan sonra herkes buraya gelip beni ziyaret edecek,” diyerek bir kehanette bulunmuş. Kimbilir tahminen de bu kehanetin sonucu olarak günümüzde her gün onlarca kişi, bu kehanetten habersiz Antiochus’u ziyaret ediyor.