Artuklu Sarayı’nda El-Cezeri’nin yaptığı düşünülen çağdaş kalorifer sistemi bulundu

SUR, DİYARBAKIR (DHA) – DİYARBAKIR’ın Sur ilçesindeki 8 bin yıllık Amida Höyük’teki Artuklu Sarayı’nın arkeolojik hafriyat çalışmalarında, İslam alimlerinden El-Cezeri tarafından yapıldığı düşünülen çağdaş kalorifer sistemi bulundu. Hafriyat Lideri Prof. Dr. İrfan Yıldız, “Artuklu periyodu kalorifer sistemi, çağdaş kalorifer sistemine yakın bir sistem üzere görünüyor” dedi.

Hurri-Mitanniler, Urartular, Persler, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular ve Artuklular’ın da ortalarında yer aldığı birçok medeniyete konut sahipliği yapan Diyarbakır’ın tarihi Suriçi’ndeki İçkale’de bulunan 8 bin yıllık Amida Höyük’teki arkeolojik hafriyatlar devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nce sürdürülen çalışmalar kapsamında Amida Höyük’teki Artuklu Sarayı’nda, 13’üncü yüzyıla ilişkin El-Cezeri tarafından yapıldığı düşünülen çağdaş kalorifer sistemi bulundu.

‘ROMA PERİYODUNA İLİŞKİN SİSTEMDEN FARKLI’Daha evvel Roma devrine ilişkin bir kalorifer sisteminin keşfedildiği hafriyat alanında, yeni bulunan Artuklu devrine ilişkin çağdaş kalorifer sisteminde, suyun ısıtılarak duvarlardaki depo alanından yerlere dağıtıldığı belirlendi. Amida Höyük Hafriyat Lideri Prof. Dr. İrfan Yıldız, bu sistemin El-Cezeri tarafından yapılmış olabileceğine dikkat çekerek şöyle konuştu: “Diyarbakır İçkale Artuklu Sarayı hafriyat çalışmalarının 2021 yılı hafriyat çalışmalarında sarayda yapılan çalışmalarda bir kalorifer sistemine rastlandı, yeni bir sistem bu. Daha evvelki 2020 yılı çalışmalarında Roma devrine ilişkin kalorifer sistemi bulunmuştu. O sistem, doğu tarafta yer alan hamamın sıcak suyundan yararlanılarak yapılmıştı. Bu yeni kalorifer sistemi biraz daha farklı ve Artuklu periyoduna ilişkin. Bize şu soruyu da akla getiriyor, sanki El-Cezeri’nin yaptığı bir sistem mi? Zira bu kalorifer sisteminde kullanılan tuğla materyalden yapılan kulelerin benzerini El-Cezeri’nin su sisteminde de görüyoruz.”‘ÇAĞDAŞ KALORİFER SİSTEMİNE YAKIN BİR SİSTEM’

Artuklu devri kalorifer sisteminin çağdaş kalorifer sistemine yakın bir sistem olduğunu aktaran Prof. Dr. Yıldız, “Yan taraftaki ocaktan suyun ısıtıldığı ve suyun duvarın içindeki depoda depolandığı, daha sonra ada yerlere dağıtıldığını görüyoruz. Münasebetiyle bir sarayda bulunan en erken tarihli kalorifer sistemi diyebiliriz. Doğu Beyazıt’taki İshak Paşa Sarayı’nda da benzeri bir kalorifer sistemi var, orada künkler kullanılmış, lakin Artuklu Sarayı’nda kanallar kullanılmaya devam edilmiştir. Tabi El-Cezeri İslam medeniyetinin büyük alimlerinden ve mucitlerindendir, 25 yıl bu sarayda yaşamıştır, muhtemelen bu kalorifer sistemine de katkısı olmuştur. Münasebetiyle bu türlü bir dehanın burada yaşamış olması, bu cins sistemlerin gelişmesine de vesile olmuştur” diye konuştu.

Demirören Haber Ajansı / Mehmet Mucahit Ceylan – Son Dakika Haberleri