Hicaz Demir Yolu’nun kıymetli ayakları 150 yıldır görkemini koruyor

GEBZE, KOCAELİ (İHA) – – Hicaz Demir Yolu’nun kıymetli ayakları 150 yıldır görkemini koruyor

Çanakkale Savaşı için mühimmatlar bu köprüden taşınıyordu

İngiliz teğmen tarafından patlatılan köprünün 5 ayağı günümüze sapasağlam ulaştı

KOCAELİ – Kocaeli’nin Gebze ilçesinde bulunan, vaktinde İstanbul‘dan Mekke’ye gitmek isteyen hacıların kıymetli geçiş noktalarından olan ve Çanakkale Savaşı vaktinde İngiliz donanmasının bir kaptanı tarafından patlatılarak sabote edilen demir yolunun ayakları, 150 yıldır sapasağlam ayakta duruyor.

Osmanlı periyodunda Sultan Abdülaziz tarafından 1872 yılında imaline başlanılan ve daha sonra 2. Abdülhamid devrinde Hicaz Demir Yolu projesinin kıymetli ayaklarını oluşturan Eskihisar Viyadük Köprüsü, Çanakkale Savaşı vaktinde cepheye mühimmat taşındığı için İngiliz donanmasında kaptan olan teğmen D’Oyly-Hughes tarafından patlatılarak sabote edildi. İstanbul‘dan Mekke’ye giden hacıların en değerli geçiş güzergahı olan bu köprünün 5 ayağı, sağlam bir halde günümüze ulaştı. 150 yıldır sağlamlığını koruyan bu köprü, İstanbul Üniversitesi Ender Eserler Kütüphanesi Sultan II. Abdülhamid Han Fotoğraf Arşivi’nde yer alan fotoğraflarda da net bir halde görülebiliyor.

“İlk kazma 1872 yılında vuruldu”

Demir yolu ayaklarının, Sultan Abdülaziz periyodundan kalma olduğunu lisana getiren Tarihçi-Yazar Recep Kankal, “Osmanlı demir yolu sınırlarının da İzmit ile Haydarpaşa ortasındaki değerli bir noktasını oluşturuyor. Sultan Abdülaziz, demir yolu sınırının buradan geçmesine, Anadolu’da bilhassa demir yolu nakliyeciliğine ve seyahatine çok kıymet vermiş. Hatta bir kelamı vardır; ‘Demir yolu geçsin de isterse sırtımdan geçsin’ diyerek demir yolunun kıymetine de vurgu yapmıştır. Burası, Eskihisar Viyadüğü Demir Yolu Köprüsü. Bugün günümüzde 5 ayağı kalan bu köprü, yaklaşık 150 yıldır günümüzde var olmaya devam ediyor. 1920’lerde yaşadığı olumsuz hadiseden sonra günümüze kadar bu formda gelmiş. Buraya 1872 yılında birinci kazma vuruluyor ve Haydarpaşa-İzmit sınırının birinci çalışması da 3 kısma ayrılıyor. Fakat birinci 90 kilometrelik çizginin birinci kazmasının Gebze-Eskihisar-Darıca ortasındaki bir köyde, yani burayı kastederek bu bölgede vurulduğu söyleniyor. Kayıtlarda da bu halde geçiyor. 1872 yılında burada başlatılan demir yolu çalışmaları 1873 yılı mayıs ayında sona eriyor ve 1873’den sonra tamamlanmasının akabinde Haydarpaşa-İzmit ortasındaki 90 kilometrelik hatta da 13 tren istasyon açılıyor. Bu 13 istasyonun orta noktasında Gebze istasyonu bulunuyor ve Gebze İstasyonunun çabucak çıkışındaki ayaklar Eskihisar Viyadüğünü bu formda ortaya koyuyor. 1873 yılında Sultan Abdülaziz tarafından buradaki köprünün üretiminde çalışan personellere de Mecidiye Nişanı veriliyor. Belçikalı mühendisler de burada çalıştığı için onlara da tekrar nişanlar takdim ediliyor” dedi.

“Hacıların Mekke’ye kadar giden değerli bir ayağını oluşturuyor”

Sultan 2. Abdülhamid’in, 1876 yılında tahta geçtikten sonra projeye çok ehemmiyet verdiğini söyleyen Kankal, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Hamidiye-Hicaz demir yolu projesinin Mekke’ye kadar giden bir süreci de bu biçimde başlatılıyor. 1889’ların sonuna gerçek bu çalışma başlıyor. 1891’e gelindiği vakit Nafia Nezareti tarafından Eskihisar Viyadük Köprüsü ile ilgili bir rapor hazırlanıyor ve buranın artık sağlam olmadığı, sağlam olmadığı, bu yüzden yine yapılması gerektiği ile ilgili bir arzuhalde bulunuluyor. Arkanın bu rapor kabul ediliyor. Bu köprü, Sultan 2. Abdülhamid tarafından tekrar yapılıyor, sağlamlaştırılıyor. Zira Hicaz Demir Yolu projesi, İstanbul Ayrılık Çeşme’den binen hacıların Mekke’ye kadar giden değerli bir ayağını oluşturuyor. Güvenlik açısından da düşünceler oluşturabilecek bir bölge, zira demir yolunun her an patlatılma ihtimali de var. Köprünün üzerine demir köprü yerleştirildiğinde de üzerinde Fransızca ‘Vive La Sultan’ yani ‘Yaşasın Sultan’, ‘Padişahım çok kanun’ manasına gelen bir ibarenin de buraya yerleştirildiğini görüyoruz. Daha sonra Osmanlı evraklarından anladığımız üzere Sultan 2. Abdülhamid’in bu köprüyü yapıldığında çok beğendiğini, arşiv dokümanlarda görüyoruz”

“Askeri mühimmat sevkiyatının yapıldığı bir nokta”

Çanakkale Savaşı sürecinde de Eskihsar Köprüsünün kıymetli misyonlar üstlendiğini söz eden Tarihçi-Yazar Recep Kankal, şu sözleri kullandı:

“Köprü, Çanakkale zaferinin zafere ulaşılması noktasında İstanbul’dan Çanakkale’ye giden askeri mühimmatların, sevkiyatların yapıldığı bir nokta. Bu yüzden İtilaf Devletleri tarafından, İstanbul ile Anadolu’nun temasının koparılması için de buradaki köprünün de hücuma açık hale geldiğini artık görüyoruz. Bunu düşünen İtilaf kuvvetleri de hakikaten Eskihisar Viyadüğünün havaya uçurulmasını gündemine getiriyor. İngiliz zırhlısı olan E-11 zırhlısı, İstanbul açıklarında bir adaya demir atıyor ve akabinde geminin 2. Kaptanı olan D’Oyly-Hughes buradaki batık geminin tahtalarını kullanıyor. Bunun üzerine çıkarak, gece vaktinde yanındaki takımıyla birlikte Eskihisar’a 800 metre açıklıkta bir koya yerleşiyor. Akabinde bu köprünün havaya uçurulması için çalışmalar yapıyor. Bir gece vakti buradan dağları aşarak köprünün ayağına geliyor. Üzerinde birtakım bomba düzenekleri olan bir sistemle geliyor ve köprünün ayağına yerleştiriyor. Etrafı da kolaçan ettikten sonra bombayı köprünün ayağına bırakarak salına gidiyor, burada da müşahedelerini devam ettiriyor. Ağustos ayının sonuna gelindiğinde 1915 yılında bir şafak vaktinde denize 1 kilometre uzaklığı olan bu alanda denizden başlattığı akınla birlikle köprüyü havaya uçuruyor. Bilhassa Çanakkale Savaşında buradan geçen trenlerin, mühimmatın ve sevkiyatın da duraksamasına sebep oluyor. 1920’lerde köprünün imali gündem oluyor ve 1921’de İngilizler tarafından burada bir işgal faaliyeti yürütüldüğünden bu köprünün tekrar üretimi sağlanıyor.

İhlas Haber Ajansı / Mustafa Uslu – Son Dakika Haberleri