Hüzün ve sevinç ortasında güçlü bir macera: Ho Chi Minh

Akşam saatlerinde uçaktan inip beni bekleyen araca yanlışsız ilerlediğimde gördüğüm ve hissettiğim, yağmura karşın ter içinde bırakan sıcaklık ve keşmekeş bir trafik. Yüksek kaldırımlardan taşıyabileceğimden daha ağır bavulumu peşimden sürüklemeye çalışırken; “Bundan sonra bavulunu taşımana ben yardımcı olacağım. Beni görmediğin yerde çabucak seslen, gelirim” diyen rehberimiz Alkan’la birinci diyalogumuz başladı. O da ne? Beni bekleyen otobüsün basamakları çok yüksek, giriş kapısı dar. Birinci baktığım ayrıntı inip binerken tutunacak aparat var mı yok mu?  Aracın içini gelin almaya masraf üzere süslendiğini tutunacak apartı gördükten sonra fark ettim. Heyecandan ağzımın kenarında beliren gülümsemenin yerini gerilimden düşen hızım aldı. Şayet engelli bir gezginseniz bu ayrıntılar o kadar kıymetli oluyor ki yok saymanız mümkün olmuyor.

Ertesi gün sabahın birinci ışıkları ile 1975 yılına kadar Saigon olarak anılan, hem mimarisi hem de toplumsal ömrü, uzun süren Amerika işgalinden ötürü öteki Vietnam kentlerinden çabucak farklılığını gösteren Ho Chi Minh kent merkezini geziyorum. Bu farklılığı, daha sonra gittiğim öbür Vietnam kentleriyle daha net kıyaslayabiliyorum. Ho Chi Minh’de beni şaşırtan diğer bir ayrıntı ise Vietnam’ın ticaret merkezi olmasının yanı sıra, kovanından fırlayan arılar üzere her yeri bir anda sarıp sarmalayan motorların varlığı oldu. Bu motorlar ortasında sağlam bir biçimde karşıdan karşıya geçmek her seferinde bir mucize olsa gerek. Kaldırımlardan yürüyerek dolaşmak imkansız üzere. Zira kaldırımlar, yayaların yürüme yolu değil motorların park yeri olarak çoktan algılara yerleşmiş bile.

Bu keşmekeş trafikten, yolların çok âlâ olmadığı lakin yol kenarındaki mükemmel yeşil görünüm eşliğinde yaklaşık iki saatlik bir seyahatle; Fransız ve Amerikan işgallerine karşı yapılan, gerilla savaşında büyük fayda gösteren Cu Chi tünellerine yol alıyorum. Görmek, gezmek istediğim bir yerde fotoğraf çektirmenin heyecanı dört bir yanımı sardı bile. Lakin tünellere giden kapının önüne gelip tünel haritasını görünce Alkan’a birinci sorum: “Burası benim gezebileceğim bir yer mi?” diye sormak oldu. “Arazi güçlü lakin ben sana yardım edeceğim” demesi beni rahatlatıyor lakin sonuçta her şey bende bitiyor. Zira arazi engebeli, tünellerin toplam uzunluğu 250 km’yi buluyormuş.

Tamam tahminen tüm araziyi gezemeyeceğiz lakin yeniden de ürkütücü geldi bana. Engelliler için hiç uygun değil. Takviye alamaz ve güzel bir tertip yapmadığınız takdirde seyahatiniz kabusa dönüşebilir. Alkan’ın dayanağıyla genişçe bir tıp tünelden inip evvel biletlerimizi gösteriyor sonra tünelin devamını rampa ile tamamlıyoruz. Ve o minik insanların ülkesini savunmak için açtıkları tünellere varıyoruz. Benim üzere açık havada, bile mecnun gömleği giydirseler nefesi kesilecekmiş üzere olan, yazarken göğüs kafesimi daraltan bu tüneller akıllara ziyan.

Arazi içinde Alkan’ın önümden yürüyerek düşmemem için test ettiği yoldan dikkatlice yürüyorum, anlattıklarını can kulağıyla dinliyordum. Anlattıkları, tünellerin görselliği ile güçleniyor güçlendikçe ruhum yeterlice daralıyor. Fakat beni rahatsız eden öteki bir şey var çözemediğim. Güya biri eline bir balyozla başımın içine içine vuruyor. Ne olduğunu bir türlü çözemiyorum. Ta ki tünel gezisi bitip, beni rahatsız eden o sesin geldiği yeri öğrenene kadar. Silah atış alanı. Vietnam sendromu denilen şeyin neden ve nasıl olduğunu bu manyakça tünel ağını ve beyninizi yiyip bitiren o sesleri yaşamadan anlayamazsınız.

Sonraki sabah yorgunluktan ve yürümekten şişmiş bacağımı dinlenmiş. Bir yaprağın damarları üzere neredeyse ülkeyi sarıp sarmalayan rahmet tanrıçası, Mekong Deltasına gerçek yol alıyorum. Ho Chi Minh kentine otomobille iki saat, Kamboçya’ya 100 km güney Çin denizine 70 km uzaklıkta cennetten bir köşe. Araç seyahatim bitip deltaya geldiğimde, beni kocaman ve inip binmesi baya sıkıntı bir tekne bekliyordu. Yeniden Alkan’ın takviyesiyle etraftan istenen bir tabure yardımıyla çıkabiliyorum. Burası biyolojik hazine üzere. Çeltik, pirinç yufkası ve kağıdı yapan fırınlar, damıtma atölyeleri ve çikolatalı şeker yapanları görmek o denli hoş ki. Lakin en hoşu ne biliyor musunuz?

Thoi Son’da etrafını egzotik bitkilerin sardığı sampanlarla kanallarda gezmek. Bu minik teknelere ve tekneden bozma sepetlere binmek o kadar kolay olmadı doğal. Bin bir eziyet ve gerilimle bindiğim teknede çocukluk hayallerime eşlik eden dilime pelesenk olan “Fış fış kayıkçı kayıkçının küreği pır pır eder yüreği…” 

Eğer bir engelliyseniz ve Vietnam’a gitmek istiyorsanız, kuvvetli bir rotanın sizi beklediğini unutmayın. Benim üzere koşullarını zorlamak istemeyen arkadaşlar Ho Chi Minh kent merkezinde postane binasını, Notre Dame Kilisesi’ni ve içinde asansörü olan birebir vakitte kocaman ve çok hoş bahçesi olan savaş müzesini ve başkanlık sarayını ziyaret edebilir. Bu müzedeki sığınakları ve ömür alanlarını görebilirsiniz. Beni bilhassa bağlantı ağı çok etkilemişti. O telefon, telsiz ve radyoları görünce bir an kendimi tarihinin içine gömülmüş üzere hissettim. Gün batımını tekrar kent merkezindeki en yüksek bunlardan biri olan Skydeck 49. kattan izleyebilirsiniz. Bu binada engellilere hem indirim var hem de asansörleri çok büyük. Tekerlekli sandalye için de pek uygun… Ve en değerlisi de kiminle yola çıkacağınıza yeterli karar verin. Rota imkansız değil fakat tek başına çok çok güç.