İstanbul’un sıfır noktası: Milyon Taşı

Ayasofya Mescidi’nin karşısında, Yerebatan Sarnıcı’na komşu “Milyon (Million) Taşı” her gün yüzlerce turistin ilgisini çekip, fotoğraf karelerini süslüyor. Gövdesi camla çerçevelenmiş yapıyı inceleyen yerli ve yabancı turistler, bilgilendirme panosunu okuyarak bilgi ediniyor. Ayasofya ve Sultanahmet Mescidi ile Yerebatan Sarnıcı’nın da içinde bulunduğu Tarihi Yarımada’yı ve bu alandaki yapıtları gezmeye gelen binlerce kişi ise İstanbul’un tarihte dünyanın merkezi olarak kabul edildiğini, Milyon Taşı’nın da bu merkezi temsil ettiğinin farkında olmadan önünden geçiyor. I. Konstantin vaktinde yerleştirildiği düşünülen sütun, tüm Antik Roma yollarının başlangıç noktası ve dünya üzerindeki tüm kentlerin, Doğu Roma İmparatorluğu’nun başşehri Konstantinopolis’e uzaklığının hesaplanması için kullanılan sıfır noktası kabul edildi.

“Her yol Roma’ya çıkar”

“Her yol Roma’ya çıkar” kelamının kaynağı olduğu da düşünülen sütuna, Bizanslılar büyük manalar ve efsaneler yükledi. Bir efsaneye nazaran, Milyon Taşı’ndan ileri hiçbir düşman askeri geçemez, geçmeye çalışırsa gökten inen bir melek tarafından ikiye bölünürdü. 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet ordusuyla İstanbul’a girerken bu efsanenin gerçeklemesini bekleyen Romalıların hayal kırıklığına uğradığı da günümüze ulaşan efsaneler ortasında yer alıyor.

Kare formunda yerleştirilmiş, birbirine kemerlerle bağlı dört mermer ayak üzerine oturtulmuş kubbeden oluşan anıtın kalıntısı olan Milyon Taşı, vakitle parçalandı ve bugünkü görünümüne ulaşarak tek sütundan ibaret hale geldi. Yapı, Bizans periyodunda Konstantinopolis’teki “Mese Caddesi” üzerindeki mermer döşeli bir yolun en başında inşa edildi. Sütunun etrafı, evvelki yıllarda yapılan etraf düzenlemesiyle çevrilerek, yanına bilgilendirme panosu yerleştirildi. Bugün cam paravanla çevrelenmiş olan dikili taşın etrafındaki küçük yollarda, üzerinde dünyadaki öbür kentlerin İstanbul’a kaç kilometre uzaklıkta olduklarının yazılı olduğu ahşap bir taban bulunuyor. Fetihten sonra da İstanbul, Greenwich’in temel alınmaya başladığı 1932 yılına kadar ara, tarih ve saat ölçümlerinde bütün dünyada merkez olarak kabul gördü.